Δευτέρα 3 Αυγούστου 2020

Δεκαπενταύγουστος...Το Πάσχα του καλοκαιριού












Γιορτή μεγάλη και πανήγυρης λαμπρά είναι ο

δεκαπενταύγουστος, το Πάσχα του καλοκαιριού για όλους τους ορθοδόξους Χριστιανούς απανταχού της γης.

Όλοι τρέχουν στα χωριά τους, τα καράβια γιομάτα από πιστούς, τρένα, αεροπλάνα και έτσι γεμίζουν τα νησιά μας, τα χωριά μας, οι πόλεις τα παράλια όλα.

Όλοι οι υπάλληλοι αφήνουν την άδεια τους για το 15 Αυγούστου να πάνε να εορτάσουν την Κοίμηση της Θεοτόκου, την μεγαλύτερα Θεομητορική γιορτή με κέντρο το Νησί της Τήνου και μετά η Πάρος, του Σουμελά και οι περισσότεροι με ένα τάμα στο χέρι, όλοι με μία ελπίδα, με μια προσδοκία. Οι περισσότεροι ναοί εξωκλήσια, ιερές Μονές είναι αφιερωμένες στην Κοίμηση της Θεοτόκου, Μάνα του Χριστού και Θεού μας, Μάνα όλων των χριστιανών.
Την 15η Αυγούστου εορτή της Κοίμησης της Παναγίας μας, ημέρα που έχουμε θάνατον , και ο θάνατος ήταν θλιβερό γεγονός. 

Από τότε όμως που ο χριστός μας σταυρώθηκε και Ανέστη εκ νεκρών, κατάργησε τον θάνατο για όλο το ανθρώπινο γένος.Όσοι πιστεύουν στον σταυροθέντα και αναστάντα Κύριο δεν φοβούνται πλέον τον θάνατο, διότι γνωρίζουν ότι αυτός είναι ένα πέρασμα από τα επίγεια στα ουράνια, από τα πρόσκαιρα στα ουράνια, από τα προσωρινά στα αιωνία, από τα λυπηρά στα ευχάριστα, στα μακάρια και δοξασμένα.

Μετά την Ανάσταση του μονογενή υιού τής Θεοτόκου και Θεού μας Ιησού Χριστού, του μεγαλύτερου και θαυμαστού γεγονότος της Παγκοσμίου Ιστορίας όλων των αιώνων, έτσι και η Κοίμηση και Ανάσταση της Παναγίας μας δίκαια εορτάζεται και πανηγυρίζετε από τους Ορθοδόξους Χριστιανούς σε όλη την Οικουμένη. Αυτήν την ημέρα η Υπεραγία Θεοτόκος Μητέρα και προστάτης των χριστιανών, θριαμβευτικά εισέρχεται στον άφθαρτο και πανένδοξο κόσμο του Ουρανού, στην μακάρια ζωή της Βασιλείας του θεού. 

Για το λόγω αυτόν την Παναγία μας και όλους τους Αγίους, τους εορτάζουμε την ημέρα της κοιμήσεως τους.Τώρα το Δεκαπενταύγουστο την Υπεραγία Θεοτόκο προβάλλει για μία ακόμη φορά η εκκλησία μας με νηστεία, παρακλήσεις και όλοι το Δεκαπενταύγουστο μικροί και μεγάλοι, άνδρες και γυναίκες, παιδιά, νέοι και γέροντες, μητέρες με τα μικρά βρέφη τους στην αγκαλιά, όλοι στην διάρκεια του 15 Αυγούστου θα πεζοπορίσουν για να φθάσουν στην χάρη της και θα επικαλεστούν με θέρμη ψυχής την ευσπλαχνία της. 

Κάθε άνθρωπος έχει να μας διηγηθεί όχι ένα αλλά πολλά θαύματα της Υπεραγίας Θεοτόκου και για τον λόγο αυτό συνεχώς την μακαρίζομε και σε κάθε κίνδυνο της ζωής μας, της οικογένειας, της πατρίδας μας πάντα αυθόρμητα την Θεοτόκο επικαλούμαστε.Και ακόμη την Παναγία μας μακαρίζομε διότι ο Άγιος Θεός αυτήν επέλεξε ως την τιμιώτεραν των χερουβείμ και ενδοξοτέρα των Σεραφείμ ( από τους Αγγέλους και απο όλα τα ουράνια πλάσματα )για να ενώσει τον ουρανό με την γη, και η Παναγία μας εγκρίθει αξία εξαιρετικής τιμής να γίνει η Μητέρα του υιού και Λόγου του Θεού.Είναι Μητέρα του Σωτήρα μας Χριστού ο οποίος με την Ανάσταση του νίκησε τον θάνατον, μας απάλλαξε από το μεγάλο προπατορικό μας αμάρτημα και μας άνοιξε τον δρόμον να έχουμε το μεγάλο ευεργέτημα να γίνουμε ουρανοπολίτες, εφόσον εμείς το θελήσουμε και αγαπήσουμε τον Χριστό μας με όλη την καρδιά μας και τηρήσουμε τις εντολές και διδασκαλία του. 

Η Παναγία πάντα είναι μεσίτρια στον Μονογενή Υιόν της και πρεσβεύει για όλους μας.Δίκαια ο ορθόδοξος πιστός λαός απανταχού της γης εορτάζουν και πανηγυρίζουν με λαμπρότητα την Κοίμηση της Πανάγιας μας το « Δοξασμένο Δεκαπενταύγουστο» Ι.Γ. ΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
 Πηγη: http://laikiparadosi.blogspot.com/

Σάββατο 1 Αυγούστου 2020

Παροιμίες για το μήνα Αύγουστο



Αύγουστε καλέ μου μήνα, να' σουν δυο φορές το χρόνο.
Ζήσε, Μάη μου, να φας τριφύλλι και τον Αύγουστο σταφύλι.
Θεός να φυλάει τα λιόδεντρα απ' το νερό τα Αυγούστου.
Κάθε πράμα στον καιρό του κι ο κολιός τον Αύγουστο.
Τ' Αυγούστου και του Γεναριού τα δυο χρυσά φεγγάρια.
Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα.
Τ' Αυγούστου οι δρύμες στα πανιά και του Μαρτιού στα ξύλα.
Καλός ο ήλιος του Μαγιού, τ' Αυγούστου το φεγγάρι.
Επλάκωσεν ο Αύγουστος, η άκρια του χειμώνα.
Μακάρι σαν τον Αύγουστο να ‘ταν οι μήνες όλοι.
Ο Αύγουστος και ο τρύγος δεν είναι κάθε μέρα.
Αύγουστος άβρεχτος, μούστος άμετρος.
Να 'σαι καλά τον Αύγουστο με δεκαοχτώ βελέντζες.
Ήρθε ο Αύγουστος, πάρε την κάπα σου.
Καλή λαβιά τον Αύγουστο και γέννα τον Γενάρη.
Το Μάη με πουκάμισο, τον Αύγουστο με κάπα.
Όποιος φιλάει τον Αύγουστο, τον Μάη θερίζει μόνος.
Όποιος φιλάει τον Αύγουστο, τον Μάη θερίζει μόνος.
Τον Αύγουστο τον χαίρεται οπόχει να τρυγήσει.
Να 'σαι καλά τον Αύγουστο που ‘ναι παχιές οι μύγες.
Καλός ο ήλιος του Μαγιού, τ' Αυγούστου το φεγγάρι.
Ο Αύγουστος πουλά κρασί κι ο Μάης πουλά σιτάρι.
Ούτε ο Αύγουστος χειμώνας, ούτε ο Μάρτης καλοκαίρι.
Χορτοθέρη Αλωνιστή , ρόγα - ρόγα γυαλιστή.
Αυγουστοοικοδέσποινα‚ καλαντογυρεύτρα.
Από το θέρος ως τις ελιές δεν απολείπουν οι δουλειές.

Δευτέρα 6 Ιουλίου 2020

«Έτσι το ‘χει το λινάρι να ανθεί τον Αλωνάρη» Καλό και ευλογημένο μήνα!

Κορίτσια στον ήλιο. Έργο της Σοφίας Βλάχου
Ο Ιούλιος είναι ο έβδομος μήνας του έτους κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο.
Σύμφωνα με το ρωμαϊκό ημερολόγιο ονομαζόταν Quintilis, που θα πει πέμπτος. Σε «Ιούλιο» από «Κουϊντίλιος» μετονομάσθηκε το 44π.Χ. από τον Μάρκο Αντώνιο, στενό φίλο του Ιουλίου Καίσαρα, σε ανάμνηση των υπηρεσιών που ο τελευταίος πρόσφερε στη Ρώμη.
Ο Ιούλιος αντιστοιχεί στον αρχαίο μήνα Κρόνιο ή Εκατομβαιώνα και ήταν ο πρώτος μήνας του χρόνου.
Το χρονικό διάστημα μεταξύ της 21ης και του τέλους του μηνός κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν Κυνάδες μέρες, απ’όπου προέρχεται και ο όρος «κυνικά καύματα».
Η ονομασία τούτη προέρχεται από το γεγονός ότι τις μέρες αυτές ο φωτεινότατος αστέρας Σείριος (ανήκει στον αστερισμό του Μείζονος Κυνός) ανατέλλει συγχρόνως με τον ήλιο, κάνοντας τις μέρες ακόμη πιο θερμές.
Ο Ιούλιος είναι ο μήνας του αλωνισμού και της χαράς του γεωργού γι’αυτό και προσωνυμείται ΑλωνάρηςΑλωνευτήςΑλωνιάτηςΑλωνιστής.
«Ο ΑΛΩΝΑΡΗΣ ΤΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ» ‘Εργο της Σοφίας Βλάχου
Τον λένε ακόμη Χορτοκόπο γιατί στον Πόντο τότε κόβουν το χόρτο, Γιαλιστή και Γυαλινό γιατί τότε ωριμάζουν τα σταφύλια και «γυαλίζουν», Φουσκόμηνα γιατί φουσκώνουν τα σύκα.
Τέλος, είναι γνωστός και με τις ονομασίες ΔευτερογιούληςΛιοτρόπης και Χορτοθέρης.
Χαρακτηριστικό της βαριάς δουλειάς του αλωνισμού είναι και το παρακάτω κυπριακό τετράστιχο:
 «Βόδι να μην αλώνιζε,
κόρη να μην εγέννα
και νιος να μην εθέριζε,
ποτέ του δεν εγέρνα.»
Τραγούδια στα αλωνίσματα δεν ακούγονταν. Κυριαρχούσαν οι φωνές των αλωνιστάδων προς τα ζώα τους. Στο λίχνισμα πάλι, ο άνεμος ήταν το κύριο μέλημα και οι σβέλτες κινήσεις των λιχνιστάδων δεν σήκωναν τραγούδι.
Έπειτα η αχυροπάσπαλη κι ο κουρνιαχτός από τα φροκαλίσματα έκλειναν το στόμα.
Τα χρυσά στάχυα. Έργο της Σοφίας Βλάχου
Έχουμε όμως τραγούδια παλιά με γραφικές σκηνές αλωνίσματος, που μπορούσαν να τραγουδούν στις μετέπειτα ώρες της ξεκούρασης:
Εγώ περνάω κι αντιπερνάω στης Μαυρουδής τ’αλώνι,
όπου αλωνίζουν δώδεκα κι όπου συμπάζουν δέκα,
κι η Μάρω με τη μάνα της τριγύρω λαγανίζει.
Κι η μάνα της της έλεγε κι η μάνα της της λέει:
-Φεύγα Μαριώ απ’τον κουρνιαχτό, φεύγα κι από τον ήλιο.
-Μάνα τον ήλιο αγαπώ, τον κουρνιαχτό τον θέλω
τον γιο του πρωτολιχνιστή, άντρα θε να τον πάρω.
-Ο γιος του πρωτολιχνιστή πολλά προικιά γυρεύει.
-Σαν τα γυρεύει δώστε τα, καλός είν’ κι ας τα πάρει.
-Γυρεύει βόδια του ζυγού, φοράδα της καβάλλας,
γυρεύει κι ανεμόπαχτο να τρώει η φοράδα μέσα,
γυρεύει αμπέλια ατρύγητα, χωράφια με τα στάχυα
κι αλώνια καλοπέτρινα και μαρμαροστρωμένα.
-Σαν τα γυρεύει δώστε τα, καλός είν’ κι ας τα πάρει.
Το πρώτο ψωμί που θα ζυμωθεί με το καινούργιο στάρι έχει διάφορες κατά τόπους ονομασίες: τζιτζιροκούλικομπουγάτσα.
Απ’αυτό το πρώτο ζυμάρι ζύμωναν και μία κουλούρα που την κρεμούσαν στη βρύση για να τρέξουν τα καλά, όπως το νερό. Όποιος πήγαινε πρώτος να πάρει νερό από τη βρύση, έπαιρνε και την κουλούρα.
Καλοκαίρι και θερισμός. Έργο της Σοφίας Βλάχου
Η απειλή όμως από τους κινδύνους (φωτιά, βροχή, χαλάζι) ήταν μεγάλη για τα χωράφια και γι’αυτό οι γεωργοί επιζητώντας τη θεϊκή προστασία τιμούσαν με αργία τους αγίους που εορτάζουν τότε. Την Παναγία των Βλαχερνών (2), που προσονομάζεται απ’την τιμωρία όσων δεν τηρούσαν την αργία της ΚαψοδεματούσαΚαψοχεροβολούΚαψαλωνούΒουλιάχτρα. Την αγία Κυριακή (7), την αγία Μαρίνα (17).
Ο Ιούλιος ήταν επικίνδυνος μήνας και για τους ανθρώπους κι έτσι οι ιαματικοί του άγιοι τιμούνταν με μεγάλοι ευλάβεια. Οι άγιοι Ανάργυροι (1), η αγία Παρασκευή (26), ο άγιος Παντελεήμονας (27).
«Κουτσοί, στραβοί όλοι στον άγιο Παντελεήμονα.»
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η γιορτή του προφήτη Ηλία (20), ο οποίος θεωρείται έφορος της βροχής και ρυθμιστής των μετεωρολογικών φαινομένων.
Τα εκκλησάκια του βρίσκονται συνήθως πάνω σε υψώματα και βουνοκορφές. Σύμφωνα με την παράδοση που έχει τις ρίζες της στον εξιλασμό του Οδυσσέα (λ 120-136), ο Αη-Λιας ήταν ναύτης που η θάλασσα προσπάθησε πολλές φορές να τον πνίξει. Μετά τα τόσα ταξίδια, πήρε το κουπί στον ώμο και τράβηξε για τη στεριά. Όπου περνούσε, ρωτούσε τους ανθρώπους που συναντούσε τι είναι αυτό που κρατάει στα χέρια του. Κι όσοι του απαντούσαν «κουπί», ξεκίναγε για αλλού. Προχώρησε, προχώρησε κι ύστερα βρέθηκε στα βουνά. Έπεσε πάνω σε έναν τσοπάνη και τον ρώτησε τι ήταν αυτό που βαστούσε. Ο τσοπάνης το κοίταξε καλά καλά και ύστερα του είπε «ξύλο είναι».
Ο Αη-Λιας γέλασε ικανοποιημένος και έμεινε από τότε κοντά στους ανθρώπους των βουνών.
Στον προφήτη Ηλία με τους ήλιους. Έργο της Σοφίας Βλάχου
Για τον Ιούλιο λέγονται οι εξής παροιμίες:
«Τζίτζικας ιλάλισι
μαύρη ρόγα γιάλισι.»
«Απ’του Άγιου Λια του βραδ’
βάζει η γ’ ιλια του λάδ.»
«Αλωνάρη με τα αλώνια και με τα χρυσά πεπόνια».
«Τον Αλωνάρη δούλευε καλόν Χειμάνα να ‘χεις.»
«Χιόνισε μέσ’ στο Γενάρη, να οι χαρές του Αλωνάρη


Κυριακή 21 Ιουνίου 2020

ΚΛΗΔΟΝΑΣ

24/6/2020
Την παραμονή του Αϊ-Γιαννιού, μέσα στο καλοκαίρι εκτός το έθιμο της φωτιάς, σε κάθε γειτονιά είναι και το έθιμο του αμίλητου νερού. Οι ανύπαντρες κοπέλες, του χωριού συγκεντρώνονταν σε ένα σπίτι, και αποφάσιζαν ποια θα πάει στο πηγάδι, να φέρει το αμίλητο νερό.
  
Το νερό το έβαζαν σε ένα δοχείο πήλινο, και κάθε κοπέλα έριχνε κάποιο αντικείμενο, όπως δαχτυλίδια, αλλά κοσμήματα, μήλα κ.α. Αυτά ήταν τα ριζικάρια. Κατόπιν το δοχείο το σκέπαζαν με ένα κόκκινο πανί, το έδεναν πολύ καλά, το κλείδωναν δηλαδή. 
 Το δοχείο αυτό το άφηναν όλη την νύχτα έξω, κάτω από τα αστέρια. Έτσι εκεί έμενε όλη την νύχτα. Οι κοπέλες εκείνο το βραδυ, έβλεπαν στον ύπνο τους τον μέλλοντα σύζυγο τους. Την άλλη μέρα του Αϊ-Γιαννιού, προτού να βγει ο ήλιος, η κοπέλα που έφερε το αμίλητο νερό, από το πηγάδι έφερνε το πήλινο δοχείο, μέσα στο σπίτι. Κατόπιν κάποια ώρα της ημέρας, μεσημέρι ή, απογευμα μαζεύονταν οι κοπέλες οι ανύπαντρες, αλλά και παντρεμένες, και αντρες, και οποίος άλλος επιθυμούσε να παραβρεθεί. Όλοι αυτοί θα ήταν μάρτυρες, της μετέπειτα μαντικής διαδικασίας.
 Η κοπέλα που είχε φέρει το αμίλητο νερό την προηγούμενη ημέρα, καθόταν στο κέντρο, και έβγαζε ένα ένα τα αντικείμενα από το δοχείο. Αυτά ήταν τα ριζικά. Κάποια κοπέλα που είχε ταλέντο στην μαντική, απάγγελνε στοίχους για κάθε αντικείμενο που έβγαινε χωρίς να γνώριζε, σε ποιά από τις κοπέλες ανήκε. Το αντικείμενο αυτό προμήνυε το μέλλον της κάθε κοπέλας. Όταν όλα τα αντικείμενα έβγαιναν από το δοχείο, η ίδια κοπέλα έριχνε το νερό μέσα σε ένα πηγάδι. Το έριχνε σταυρωτά και κατόπιν σκέπαζε το στόμιο του πηγαδιού, με ένα κόκκινο πανί. Το βραδυ οι κοπέλες σήκωναν το πανί με προσοχή, για να μην έμπαινε φως των αστεριών ή, του φεγγαριού. Κατόπιν έσκυβαν το κεφάλι πάνω από το πηγάδι, και έριχναν η κάθε μια το δικό της αντικείμενο. Στα κύματα που δημιουργούνταν έβλεπαν πρόσωπα, ή, αλλά μεταφυσικά φαινόμενα, τα οποία εξηγούσαν οι μυημένες γυναίκες. Επίσης όταν η κάθε μια κοπέλα σήκωνε το κεφάλι της από το πηγάδι, το πρώτο πρόσωπο που θα έβλεπε αν ήταν άντρας θα έκανε αγόρι, αν ήταν γυναίκα θα έκανε κορίτσι. Το όνομα δε πρώτο που θα άκουγε, θα ήταν το όνομα του άντρα που θα παντρεύονταν.
 Μ.Κ




Σάββατο 6 Ιουνίου 2020

ΤΟΥ ΝΕΚΡΟΥ ΑΔΕΡΦΟΥ

Μάνα με τους εννιά σου γιους και με τη μια σου κόρη, 
την κόρη τη μονάκριβη την πολυαγαπημένη.
Την είχες δώδεκα χρονών και ήλιος δε σου την είδε.
Στα σκοτεινά την έλουζε, στ’ άφεγγα τη χτενίζει, 
στ’ άστρι και στον αυγερινό έπλεκε τα μαλλιά της.
Προξενητάδες ήρθανε από τη Βαβυλώνα, 
να πάρουνε την Αρετή πολύ μακριά στα ξένα.
Οι οκτώ αδερφοί δε θέλουνε κι ο Κωνσταντίνος θέλει.
Μάνα μου κι ας τη δώσουμε την Αρετή στα ξένα.
Στα ξένα εκεί που περπατώ, στα ξένα που πηγαίνω, 
αν πάμε εμείς στην ξενιτιά, ξένοι να μην περνούμε.
Φρόνιμος είσαι Κωσταντή, μ’ άσκημα απιλογηθης.
Κι α’ μο `ρτει γιε μου θάνατος κι α’ μο `ρτει γιε μου αρρώστια, 
αν τύχει πίκρα γη χαρά, ποιος πάει να μου τη φέρει;
Βάλλω τον ουρανό κριτή και τους Αγιούς μαρτύρους, 
αν τύχει κι έρτει θάνατος, αν τύχει κι έρτει αρρώστια, 
αν τύχει πίκρα γη χαρά, εγώ να σου τη φέρω.

Και σαν την επαντρέψανε την Αρετή στα ξένα
κι εμπήκε χρόνος δίσεκτος και μήνες οργισμένοι
κι έπεσε το θανατικό και οι εννιά αδερφοί πεθάναν, 
βρέθηκε η μάνα μοναχή σαν καλαμιά στον κάμπο.
Σ’ όλα τα μνήματα έκλαιγε, σ’ όλα μοιρολογιόταν, 
στου Κωνσταντίνου το μνημιό μοιρολογάει και λέει.
"Ανάθεμά σε Κωσταντή και μύρια ανάθεμά σε, 
οπού μου την εξόριζες την Αρετή στα ξένα!
Το τάξιμο που μου `ταξες πότε θα μου το κάμεις;
Τον ουρανό έβαλες κριτή και τους Αγιούς μαρτύρους
αν τύχει πίκρα γη χαρά, να πας να μου τη φέρεις".
Από το μυριανάθεμα και τη βαριά κατάρα, 
η γης αναταράχθηκε και ο Κωνσταντής εβγήκε.
Κάνει το σύγνεφο άλογο και τ’ άστρο χαλινάρι
και το φεγγάρι συντροφιά και πάει να τη φέρει.

Παίρνει τα όρη πίσω του και τα βουνά μπροστά του.
Βρίσκει την κι εχτενίζουνταν όξου στο φεγγαράκι.
Από μακριά την χαιρετά κι από κοντά της λέγει:
Άιντε αδερφή να φύγουμε, στη μάνα μας να πάμε.
Αλίμονο αδερφάκι μου και τι είναι τούτη η ώρα;
Αν ίσως κι είναι για χαρά, να στολιστώ και να `ρθω.
Έλα Αρετή στο σπίτι μας κι ας είσαι όπως κι αν είσαι.
Κοντολογίζει τ’ άλογο και πίσω την καθίζει.
  Στην στράτα που διαβαίνανε, πουλάκια κελαηδούσαν, 
δεν κελαηδούσαν σαν πουλιά, μήτε σαν χελιδόνια, 
μον’ κελαηδούσαν κι έλεγαν ανθρώπινη ομιλία:
"Ποιος είδε κόρην όμορφη να σέρνει πεθαμένος"!
Άκουσες Κωνσταντίνε μου τι λένε τα πουλάκια;
Πουλάκια είναι κι ας κελαηδούν, πουλάκια είναι κι ας λένε.
Και παρακεί που πήγαιναν κι άλλα πουλιά τους λένε:
"Δεν είναι κρίμα κι άδικο, παράξενο μεγάλο, 
να περπατούν οι ζωντανοί με τους αποθαμένους"!
Άκουσες Κωνσταντίνε μου τι λένε τα πουλάκια;
Πως περπατούν οι ζωντανοί με τους αποθαμένους.
Απρίλης είναι και λαλούν και Μάης και φωλεύουν.
Φοβούμαι σ’ αδερφάκι μου και λιβανιές μυρίζεις.
Εχτές βραδύς επήγαμε πέρα στον Αϊ Γιάννη
κι εθύμιασέ μας ο παπάς με περισσό λιβάνι.
Και παρεμπρός που πήγανε κι άλλα πουλιά τους λένε:
"Για ιδές θάμα κι αντίθαμα που γίνεται στον κόσμο, 
τέτοια πανώρια λυγερή να σέρνει ο πεθαμένος!
Τ’ άκουσε πάλι η Αρετή και ράγισε η καρδιά της.
Άκουσες Κωνσταντίνε μου τι λένε τα πουλάκια;
Άφησ’ Αρέτω τα πουλιά κι ό,τι κι α’ θέλ’ ας λέγουν.
Πες μου πού είναι τα κάλλη σου και πού είναι η λεβεντιά σου
και τα ξανθά σου τα μαλλιά και τ’ όμορφο μουστάκι;
Έχω καιρό π’ αρρώστησα και πέσαν τα μαλλιά μου!
 Αυτού σιμά αυτού κοντά, στην εκκλησιά προφτάνουν.
Βαριά χτυπά τ’ αλόγου του κι απ’ εμπροστά της `χάθη.
Κι ακούει την πλάκα και βροντά, το χώμα και βοΐζει.
Κινάει και πάει η Αρετή στο σπίτι μοναχή της.
Βλέπει τους κήπους της γυμνούς, τα δένδρα μαραμένα
βλέπει το μπάλσαμο ξερό, το καρυοφύλλι μαύρο, 
βλέπει μπροστά στην πόρτα της χορτάρια φυτρωμένα.
Βρίσκει την πόρτα σφαλιστή και τα κλειδιά παρμένα
και τα σπιτοπαράθυρα, σφιχτά μανταλωμένα.
Χτυπά την πόρτα δυνατά, τα παραθύρια τρίζουν.
Αν είσαι φίλος διάβαινε κι αν είσαι εχτρός μου φύγε
κι αν είσαι ο πικροχάροντας, άλλα παιδιά δεν έχω
κι η δόλια η Αρετούλα μου λείπει μακριά στα ξένα.
Σήκω μανούλα μου, άνοιξε, σήκω γλυκιά μου μάνα.
Ποιος είναι αυτός που μου χτυπά και με φωνάζει μάνα;
Άνοιξε μάνα μου, άνοιξε κι εγώ είμαι η Αρετή σου.

Κατέβηκε, αγκαλιάστηκαν κι απέθαναν κι οι δύο.
 

Παραδοσιακό

Τετάρτη 3 Ιουνίου 2020

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ





ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Ο βασιλικός (Ώκιμο το βασιλικό, Ocimum basilicum) είναι ένα αρωματικό φυτό που ανήκει στην οικογένεια των χειλανθών (Labiatae). Είναι πολύ γνωστό και διαδομένο στα ήπια και ζεστά κλίματα. Είναι στενός συγγενής άλλων γνωστών αρωματικών φυτών, όπως το δεντρολίβανο, η ρίγανη, η μαντζουράνα, η μέντα και η φασκομηλιά κατάγεται από τις τροπικές περιοχές της Ασίας και της Αφρικής, από όπου και μεταφέρθηκε στις χώρες της Μεσογείου. Χρησιμοποιείται σαν καρύκευμα, για το έντονο και χαρακτηριστικό του άρωμα από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων.
Είναι φυτό μονοετές, ποώδες, (υπάρχουν όμως είδη πολυετή και θαμνώδη) ύψους 30-40 cm, με στέλεχος που έχει πολλά κλαδιά και πυκνό φύλλωμα φωτεινού, πράσινου χρώματος. Πολλές φορές τα φυτά μοιάζουν με στρογγυλούς θάμνους. Τα φύλλα είναι μονά, αντίθετα, ωοειδή, με περιθώριο ακέραιο ή ελάχιστα οδοντωτό. Τα λουλούδια είναι διαταγμένα σε χαλαρούς σπονδύλους και σχηματίζουν μασχαλιαίους στάχεις, χρώματος άσπρου, κόκκινου ή ιώδους, ανάλογα με την ποικιλία: είναι αρωματικά, πλούσια σε νέκταρ και προσελκύουν τις μέλισσες.
Ο βασιλικός αν και είναι αρωματικό φυτό, χρησιμοποιείται σαν καρύκευμα σε πολλά φαγητά, στην ποτοποιία (για παράδειγμα, στο ποτό Σαρτρέζ) και στην στην κονσερβοποιία (π.χ. σε κονσέρβες τομάτας και σαλτσών). Τέλος, από το βασιλικό εξάγεται αιθέριο έλαιο που χρησιμοποιείται τόσο στην φαρμακοποιία όσο και στην αρωματοποιία (το καλύτερο παράγεται στην Ιάβα και στην Ερυθραία).
Υπενθυμίζουμε πως για τη μαγειρική, τα φύλλα μπορούν να διατηρηθούν ξερά, κλεισμένα ερμητικά σε γυάλινα βάζα, ή σε καταψύκτη, όπου διατηρούν για πολύ καιρό όλο το άρωμά τους.
ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ
* Μεγάλος πράσινος βασιλικός: θεωρείται το πρωτότυπο του είδους, με πλούσια συμπαγή βλάστηση, ωοειδή φύλλα σε φωτεινό πράσινο χρώμα και ευχάριστο αλλά όχι πολύ έντονο άρωμα. Από την ποικιλία αυτή, παράγονται τα καλύτερα αιθέρια έλαια.
* Μεγάλος ιώδης βασιλικός: μοιάζει με την ποικιλία «Μεγάλος πράσινος βασιλικός» και έχει λουλούδια, φύλλα και στελέχη ιώδη.
* Βασιλικός με φουσκωτά φύλλα: έχει βλάστηση πιο περιορισμένη από τον «Μεγάλο πράσινο βασιλικό» και τον «Μεγάλο ιώδη βασιλικό» και πλατιά, φουσκωτά φύλλα, με άκρες διπλωμένες, σαν του ραδικιού.
* Βασιλικός ο κοινός: είναι η πιο ανθεκτική ποικιλία, όχι πολύ φουντωτός, με λουλούδια άσπρα κι άρωμα πολύ δυνατό, καλλιεργείται και σε γλάστρα.
* Βασιλικός Ναπολετάνο: με φύλλα σαν μαρουλιού έχει φύλλα φουσκωτά και διπλωμένα: είναι η καλύτερη ποικιλία για καρυκεύματα και κονσέρβες.
* Μαμούθ: Η ποικιλία αυτή είναι ημινάνα, με άφθονα και πολύ πλατιά φύλλα. Χρησιμοποιείται κυρίως για αποξήρανση.
* Ώκιμο το μικρόφυλλο (Ocimum minimum): ο βασιλικός αυτός είναι γνωστός σαν «μικρός βασιλικός» ή «νάνος» και αποτελεί ένα ξεχωριστό είδος, με μικρό ανάστημα (20 cm), φουντωτό σε σχήμα σφαίρας φύλλωμα και χαρακτηριστικό λεπτό άρωμα. Καλλιεργείται και σε γλάστρα, καθώς επίσης, χρησιμοποιείται και σαν διακοσμητικό στις μπορντούρες των κήπων, για τα όμορφα πράσινα ή κοκκινωπά φύλλα του.
ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ
Ο βασιλικός είναι φυτό με μεγάλη βλαστητική ανάπτυξη γι’ αυτό έχει συνέχεια ανάγκη από λιπαντικά στοιχεία και υγρασία στο έδαφος, παρ' όλο που αντέχει και σε πιο αντίξοες συνθήκες, οπότε, φυσικά, το φυτό δεν αναπτύσσεται τόσο πολύ. Χρειάζεται ένα μέσης συστάσεως έδαφος, που πρέπει να είναι καλά λιπασμένο, κυρίως, σε ό,τι αφορά το κάλιο. Στα αργιλώδη εδάφη, δεν αναπτύσσεται καλά, ενώ στα πολύ ελαφρά υποφέρει από έλλειψη υγρασίας. Ο βασιλικός θέλει πολύ ήλιο, για να αποκτήσει το γνωστό, χαρακτηριστικό του άρωμα (όσο περισσότερος ήλιος, τόσο πιο έντονο είναι το άρωμα).
Στις εκτατικές καλλιέργειες, το φυτό συλλέγεται λίγο πριν την ανθοφορία ή ξεραίνεται ολόκληρο σε μέρος δροσερό και αεριζόμενο. Αν, όμως τα φυτά καλλιεργούνται για διακοσμητικούς λόγους ή για να χρησιμοποιηθούν τα φύλλα τους σαν καρύκευμα, θα πρέπει να κόβονται λίγα φύλλα κάθε φορά, τα φυτά να κορυφολογούνται ώστε ν' αναπτύσσονται νέοι πλευρικοί βλαστοί και οι ανθοταξίες να κόβονται μόλις σχηματίζονται, για να παραταθεί η ζωή του φυτού. Με τον τρόπο αυτό τα φυτά μπορούν να αντέξουν μέχρι τα πρώτα κρύα του χειμώνα.
ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ
Ο πολλαπλασιασμός του βασιλικού γίνεται με σπόρους, από τον Φεβρουάριο-Μάρτιο μέχρι την αρχή του καλοκαιριού, ανάλογα με το κλίμα της περιοχής όπου σπέρνεται. Η θερμοκρασία δεν πρέπει να είναι χαμηλότερη από τους 10-12 °C. Το σπορείο εγκαθίσταται έξω, στο έδαφος ή σε κασόνι και τα φυτά μεταφυτεύονται στην οριστική τους θέση μόλις βγάλουν 4-5 φύλλα. Τα νεαρά φυτά φυτεύονται σε γραμμές που απέχουν 30 cm και έχουν απόσταση επί των γραμμών 25-30 cm. Καλό είναι φυτά να τοποθετούνται στο χώμα με μπάλα χώματος.
Ο βασιλικός μπορεί να καλλιεργηθεί και σε θερμοκήπιο εάν υπάρχει αρκετό φως, ξεκινώντας από τον Οκτώβριο 

Σάββατο 18 Απριλίου 2020

Πάσχα, Λαμπρή, Πασχαλιά, Έγερσις, Ανάσταση

Πάσχα


Το Πάσχα είναι η μεγαλύτερη γιορτή των Ορθόδοξων Χριστιανών (κινητή), κατά την οποία τιμάται η ανάσταση του Χριστού.
Η ετυμολογία της λέξης συνδέεται με την ετυμολογία της ομώνυμης εβραϊκής γιορτής. Επειδή οι Εβραίοι το Πάσχα γιορτάζουν την έξοδο του λαού τους από την Αίγυπτο και την διάβαση της Ερυθράς Θάλασσας η λέξη συσχετίζεται ετυμολογικά με την εβραϊκή «πεσάχ» και αυτή με τη σειρά της με την αιγυπτιακήν «πισάχ».Και οι δυο σημαίνουν «πέρασμα». Είτε το πέρασμα (διάβαση) της Ερυθράς Θάλασσας, είτε το πέρασμα (προσπέρασμα) των σπιτιών των Εβραίων από τον άγγελο του Θεού τους που εξολόθρευε τα πρωτότοκα αγόρια των Αιγυπτίων. Αν και από κάποια χωρία της Παλαιάς Διαθήκης φαίνεται ότι το Πάσχα πιθανόν να είχε προέλευση παλαιότερη από την εποχή της Εξόδου από την Αίγυπτο. Κατά συνέπεια ενισχύεται η υπόθεση της αιγυπτιακής προέλευσης της λέξης.
Στην ελληνική γλώσσα η λέξη εμφανίζεται κατά τους Ελληνιστικούς χρόνους (μετάφραση των Εβδομήκοντα, Έξοδος ΙΒ’, 21, 48 και αλλού) και αργότερα στη Καινή Διαθήκη (το δείπνο του Πάσχα, Ευαγγέλιον κατά Ματθαίον κστ΄ 17, 19 κι αλλού).
Το παρωχημένο ρήμα «πασχάζω» σημαίνει «εορτάζω το Πάσχα», αλλά και «τρώω αρτυμένα φαγητά», όπως είναι τα πασχαλινά. Στον Εκκλησιαστή, εκτός από το πασχάζω, απαντώνται και οι λέξεις «πασχάλιος»(αυτός που ανήκει στο Πάσχα), πασχάλιος εορτή και «Πασχαλικοί» (οι αφοσιωμένοι στη τήρηση του Πάσχα).
Στην εκκλησιαστική ορολογία το εβραϊκό Πάσχα ονομάζεται Νομικόν Πάσχα ή Φάσκα και το χριστιανικό Καινόν Πάσχα (νέο Πάσχα).
 
 
Λαμπρή
Πολύ συνηθισμένη λέξη για το Πάσχα στη νεοελληνική γλώσσα είναι η Λαμπρή. Προέρχεται από την έκφραση της μεσαιωνικής ελληνικής «Λαμπρά (ή Λαμπρή) Κυριακή» που σήμαινε τότε το Πάσχα, και με ουσιαστικοποίηση του θηλυκού του επιθέτου λαμπρός προήλθε η δική μας Λαμπρή.
Το επίθετο λαμπρός ή λαμπερός δηλώνει αυτόν που είναι γεμάτος φως, που εκπέμπει λάμψη. Αναφέρεται σε πολλούς μεσαιωνικούς συγγραφείς όπως «Λαμπρή» ή «Λαμπρά Κυριακή», (Θεόδωρος Πρόδρομος), «ήλθε η Λαμπρά, το Πάσχα» (Mαρίνος Tζάνες Mπουνιαλής, Ο Κρητικός Πόλεμος ) και «της ἀγίας Λαμπράς» (N.Γ. Πολίτης, 1911).
Υπάρχει μια παλιά έκφραση «τα λαμπρόσχολα», δηλαδή οι εορταστικές μέρες του Πάσχα, η Διακαινήσιμος, η εβδομάδα μετά το Πάσχα (Mαρίνος Tζάνες Mπουνιαλής, Ο Κρητικός Πόλεμος ). Σήμερα χρησιμοποιούμε τη λέξη λαμπριάτικος για κάτι που αναφέρεται στη Λαμπρή, στο Πάσχα, δηλαδή ο πασχαλιάτικος π.χ. λαμπριάτικο αυγό, λαμπριάτικο αρνί, λαμπριάτικη λαμπάδα. Το επίρρημα λαμπριάτικα σημαίνει κατά τη διάρκεια της μέρας της Λαμπρής. Πολύ γνωστό είναι το έξοχο διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη Εξοχική Λαμπρή (1890), αλλά και ο Λαμπριάτικος Ψάλτης.
«Ἀναστάσεως ἡμέρα λαμπρυνθῶμεν Λαοί, Πάσχα Κυρίου, Πάσχα·ἐκ γὰρ θανάτου πρὸς ζωήν, καὶἐκ γῆς πρὸς οὐρανόν, Χριστὸς ὁΘεός, ἡμᾶς διεβίβασεν, ἐπινίκιον ᾄδοντας».
 
 
Πασχαλιά
Λόγια λέξη, συνώνυμη στη Νέα Ελληνική με τη Λαμπρή και το Πάσχα. Προέρχεται από τη μεσαιωνική έκφραση πασχαλία εορτή, με ουσιαστικοποίηση του θηλυκού του επιθέτου πασχάλιος και με συνίζηση προς αποφυγήν της χασμωδίας.
Πασχαλιά επίσης λέμε και έναν μικρό θάμνο που ανθίζει και βγάζει ωραία και μυρωδάτα άσπρα και μοβ άνθη περίπου τις μέρες του Απρίλη, δηλαδή γύρω από το Πάσχα.
Τα επίθετα πασχαλιάτικος σημαίνει αυτό που αναφέρεται στο Πάσχα ή κάτι που συμβαίνει και ταιριάζει στην ημέρα ή στην εποχή του Πάσχα. Όταν λέμε π.χ. πασχαλιάτικο τραπέζι, εννοούμε το γεύμα της ημέρας του Πάσχα (και μεταφορικά κάθε πλούσιο γεύμα). Το επίρρημα «πασχαλιάτικα» χρησιμοποιείται για κάποιο γεγονός που συμβαίνει άκαιρα την περίοδο του Πάσχα, πχ δούλευε πασχαλιάτικα.
Πασχάλιο ονομάζεται το εκκλησιαστικό ημερολόγιο που μας δίνει την ημερομηνία της κινητής εορτής του Πάσχα καθώς επίσης και τις ημερομηνίες των άλλων κινητών εορτών που συνδέονται με αυτό. Σύμφωνα με το Πασχάλιο του 2011 το Πάσχα γιορτάζεται στις 24 Απριλίου.
 
Έγερσις
Στην αρχαία ελληνική η λέξη έγερσις σημαίνει το σήκωμα, το ξύπνημα. Στην θρησκευτική γλώσσα των χριστιανών σημαίνει την ανάσταση εκ νεκρών. Ετυμολογείται από το ρήμα εγείρω που πιθανότατα προέρχεται από το προθεματικό “έψιλον” και την ινδοευρωπαϊκή ρίζα *ger-(ξυπνώ) (παλαιότερη μορφή του ρήματος ε-γερ-jω).
Στα αρχαία Ελληνικά κείμενα σημαίνει ξυπνώ, αλλά άρχισε να σημαίνει ανάσταση σε εκκλησιαστικά χριστιανικά κείμενα (Ευσέβιος, Εκκλησιαστική Ιστορία). Και ο Λουκάς στο Ευαγγέλιό του λέει πως οι νεκροί ἐγείρονται.
Σε πολλά εκκλησιαστικά τροπάρια και άλλους θρησκευτικούς ύμνους η έννοια της Ανάστασης περιγράφεται με την λέξη ἒγερσις (ὀμολογῶ, Χριστέ, τήν ἒγερσίν σου!Λεονάρδος Nτελλαπόρτας). Επίσης, Η έγερσις του Λαζάρου, του Χριστού.
Σήμερα θεωρείται παρωχημένη έκφραση για την Ανάσταση του Χριστού και χρησιμοποιείται μόνο σε λόγια εκδοχή.
 
Ανάσταση
Η λέξη ανάσταση σημαίνει την επαναφορά στη ζωή ενός νεκρού. Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη «ἀνάστασις» που σήμαινε έγερση από τον τάφο, ενώ από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους (Ευαγγέλια) έχει πλέον την δογματική σημασία που δίνουν οι χριστιανοί. Επίσης, αναφέρεται στην θρησκευτική τελετή που γίνεται τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου σε ανάμνηση της Ανάστασης του Χριστού.
Κάνω Ανάσταση σημαίνει παρακολουθώ την ακολουθία της Ανάστασης. Δεύτερη Ανάσταση ή ακολουθία της Αγάπης ονομάζεται η ακολουθία του εσπερινού την Κυριακή του Πάσχα. Όταν έχουμε μια μεγάλη χαρά που ακολουθεί μια περίοδο λύπης λέμε έχουμε Ανάσταση. Επίσης πολλά έργα τέχνης φέρουν τον τίτλο της Ανάστασης γιατί απεικονίζουν ή περιγράφουν το γεγονός της Ανάστασης του Χριστού. Χρησιμοποιείται και μεταφορικά. Η ανάσταση της φύσης (άνοιξη) ή η Ανάσταση του Γένους, δηλαδή η απελευθέρωση των Ελλήνων από τους Οθωμανούς μετά την Επανάσταση του 1821.
Το Μεγάλο Σαββάτο το πρωί στις 11.00 π.μ. τελείται ακολουθία που έχει αναστάσιμο χαρακτήρα και γι’ αυτό ονομάζεται Πρώτη Ανάσταση. Το σχετικό επίθετο (αναστάσιμος, με ελληνιστική καταγωγή) χρησιμοποιείται για να δηλώσει οτιδήποτε έχει σχέση με την Ανάσταση του Χριστού, αλλά και την αντίστοιχη γιορτή. Η αναστάσιμη λειτουργία, οι αναστάσιμοι χαιρετισμοί, οι αναστάσιμες καμπάνες, τα αναστάσιμα τροπάρια, το αναστάσιμο μήνυμα. Μεταφορικά δηλώνει την αναγέννηση κάποιου, η απελευθέρωση είναι αναστάσιμη μέρα για το έθνος. Τέλος έχουμε και το επίρρημα αναστάσιμα (οι καμπάνες ηχούν αναστάσιμα).

  Μάζεμα-διατήρηση ελιών και λαδιού Πότε να μαζεύουμε τις ελιές. Για την καλή ποιότητα του λαδιού έχει μεγάλη σημασία ή εποχή πού θα μαζέψου...