Σάββατο 18 Απριλίου 2020

Πάσχα, Λαμπρή, Πασχαλιά, Έγερσις, Ανάσταση

Πάσχα


Το Πάσχα είναι η μεγαλύτερη γιορτή των Ορθόδοξων Χριστιανών (κινητή), κατά την οποία τιμάται η ανάσταση του Χριστού.
Η ετυμολογία της λέξης συνδέεται με την ετυμολογία της ομώνυμης εβραϊκής γιορτής. Επειδή οι Εβραίοι το Πάσχα γιορτάζουν την έξοδο του λαού τους από την Αίγυπτο και την διάβαση της Ερυθράς Θάλασσας η λέξη συσχετίζεται ετυμολογικά με την εβραϊκή «πεσάχ» και αυτή με τη σειρά της με την αιγυπτιακήν «πισάχ».Και οι δυο σημαίνουν «πέρασμα». Είτε το πέρασμα (διάβαση) της Ερυθράς Θάλασσας, είτε το πέρασμα (προσπέρασμα) των σπιτιών των Εβραίων από τον άγγελο του Θεού τους που εξολόθρευε τα πρωτότοκα αγόρια των Αιγυπτίων. Αν και από κάποια χωρία της Παλαιάς Διαθήκης φαίνεται ότι το Πάσχα πιθανόν να είχε προέλευση παλαιότερη από την εποχή της Εξόδου από την Αίγυπτο. Κατά συνέπεια ενισχύεται η υπόθεση της αιγυπτιακής προέλευσης της λέξης.
Στην ελληνική γλώσσα η λέξη εμφανίζεται κατά τους Ελληνιστικούς χρόνους (μετάφραση των Εβδομήκοντα, Έξοδος ΙΒ’, 21, 48 και αλλού) και αργότερα στη Καινή Διαθήκη (το δείπνο του Πάσχα, Ευαγγέλιον κατά Ματθαίον κστ΄ 17, 19 κι αλλού).
Το παρωχημένο ρήμα «πασχάζω» σημαίνει «εορτάζω το Πάσχα», αλλά και «τρώω αρτυμένα φαγητά», όπως είναι τα πασχαλινά. Στον Εκκλησιαστή, εκτός από το πασχάζω, απαντώνται και οι λέξεις «πασχάλιος»(αυτός που ανήκει στο Πάσχα), πασχάλιος εορτή και «Πασχαλικοί» (οι αφοσιωμένοι στη τήρηση του Πάσχα).
Στην εκκλησιαστική ορολογία το εβραϊκό Πάσχα ονομάζεται Νομικόν Πάσχα ή Φάσκα και το χριστιανικό Καινόν Πάσχα (νέο Πάσχα).
 
 
Λαμπρή
Πολύ συνηθισμένη λέξη για το Πάσχα στη νεοελληνική γλώσσα είναι η Λαμπρή. Προέρχεται από την έκφραση της μεσαιωνικής ελληνικής «Λαμπρά (ή Λαμπρή) Κυριακή» που σήμαινε τότε το Πάσχα, και με ουσιαστικοποίηση του θηλυκού του επιθέτου λαμπρός προήλθε η δική μας Λαμπρή.
Το επίθετο λαμπρός ή λαμπερός δηλώνει αυτόν που είναι γεμάτος φως, που εκπέμπει λάμψη. Αναφέρεται σε πολλούς μεσαιωνικούς συγγραφείς όπως «Λαμπρή» ή «Λαμπρά Κυριακή», (Θεόδωρος Πρόδρομος), «ήλθε η Λαμπρά, το Πάσχα» (Mαρίνος Tζάνες Mπουνιαλής, Ο Κρητικός Πόλεμος ) και «της ἀγίας Λαμπράς» (N.Γ. Πολίτης, 1911).
Υπάρχει μια παλιά έκφραση «τα λαμπρόσχολα», δηλαδή οι εορταστικές μέρες του Πάσχα, η Διακαινήσιμος, η εβδομάδα μετά το Πάσχα (Mαρίνος Tζάνες Mπουνιαλής, Ο Κρητικός Πόλεμος ). Σήμερα χρησιμοποιούμε τη λέξη λαμπριάτικος για κάτι που αναφέρεται στη Λαμπρή, στο Πάσχα, δηλαδή ο πασχαλιάτικος π.χ. λαμπριάτικο αυγό, λαμπριάτικο αρνί, λαμπριάτικη λαμπάδα. Το επίρρημα λαμπριάτικα σημαίνει κατά τη διάρκεια της μέρας της Λαμπρής. Πολύ γνωστό είναι το έξοχο διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη Εξοχική Λαμπρή (1890), αλλά και ο Λαμπριάτικος Ψάλτης.
«Ἀναστάσεως ἡμέρα λαμπρυνθῶμεν Λαοί, Πάσχα Κυρίου, Πάσχα·ἐκ γὰρ θανάτου πρὸς ζωήν, καὶἐκ γῆς πρὸς οὐρανόν, Χριστὸς ὁΘεός, ἡμᾶς διεβίβασεν, ἐπινίκιον ᾄδοντας».
 
 
Πασχαλιά
Λόγια λέξη, συνώνυμη στη Νέα Ελληνική με τη Λαμπρή και το Πάσχα. Προέρχεται από τη μεσαιωνική έκφραση πασχαλία εορτή, με ουσιαστικοποίηση του θηλυκού του επιθέτου πασχάλιος και με συνίζηση προς αποφυγήν της χασμωδίας.
Πασχαλιά επίσης λέμε και έναν μικρό θάμνο που ανθίζει και βγάζει ωραία και μυρωδάτα άσπρα και μοβ άνθη περίπου τις μέρες του Απρίλη, δηλαδή γύρω από το Πάσχα.
Τα επίθετα πασχαλιάτικος σημαίνει αυτό που αναφέρεται στο Πάσχα ή κάτι που συμβαίνει και ταιριάζει στην ημέρα ή στην εποχή του Πάσχα. Όταν λέμε π.χ. πασχαλιάτικο τραπέζι, εννοούμε το γεύμα της ημέρας του Πάσχα (και μεταφορικά κάθε πλούσιο γεύμα). Το επίρρημα «πασχαλιάτικα» χρησιμοποιείται για κάποιο γεγονός που συμβαίνει άκαιρα την περίοδο του Πάσχα, πχ δούλευε πασχαλιάτικα.
Πασχάλιο ονομάζεται το εκκλησιαστικό ημερολόγιο που μας δίνει την ημερομηνία της κινητής εορτής του Πάσχα καθώς επίσης και τις ημερομηνίες των άλλων κινητών εορτών που συνδέονται με αυτό. Σύμφωνα με το Πασχάλιο του 2011 το Πάσχα γιορτάζεται στις 24 Απριλίου.
 
Έγερσις
Στην αρχαία ελληνική η λέξη έγερσις σημαίνει το σήκωμα, το ξύπνημα. Στην θρησκευτική γλώσσα των χριστιανών σημαίνει την ανάσταση εκ νεκρών. Ετυμολογείται από το ρήμα εγείρω που πιθανότατα προέρχεται από το προθεματικό “έψιλον” και την ινδοευρωπαϊκή ρίζα *ger-(ξυπνώ) (παλαιότερη μορφή του ρήματος ε-γερ-jω).
Στα αρχαία Ελληνικά κείμενα σημαίνει ξυπνώ, αλλά άρχισε να σημαίνει ανάσταση σε εκκλησιαστικά χριστιανικά κείμενα (Ευσέβιος, Εκκλησιαστική Ιστορία). Και ο Λουκάς στο Ευαγγέλιό του λέει πως οι νεκροί ἐγείρονται.
Σε πολλά εκκλησιαστικά τροπάρια και άλλους θρησκευτικούς ύμνους η έννοια της Ανάστασης περιγράφεται με την λέξη ἒγερσις (ὀμολογῶ, Χριστέ, τήν ἒγερσίν σου!Λεονάρδος Nτελλαπόρτας). Επίσης, Η έγερσις του Λαζάρου, του Χριστού.
Σήμερα θεωρείται παρωχημένη έκφραση για την Ανάσταση του Χριστού και χρησιμοποιείται μόνο σε λόγια εκδοχή.
 
Ανάσταση
Η λέξη ανάσταση σημαίνει την επαναφορά στη ζωή ενός νεκρού. Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη «ἀνάστασις» που σήμαινε έγερση από τον τάφο, ενώ από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους (Ευαγγέλια) έχει πλέον την δογματική σημασία που δίνουν οι χριστιανοί. Επίσης, αναφέρεται στην θρησκευτική τελετή που γίνεται τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου σε ανάμνηση της Ανάστασης του Χριστού.
Κάνω Ανάσταση σημαίνει παρακολουθώ την ακολουθία της Ανάστασης. Δεύτερη Ανάσταση ή ακολουθία της Αγάπης ονομάζεται η ακολουθία του εσπερινού την Κυριακή του Πάσχα. Όταν έχουμε μια μεγάλη χαρά που ακολουθεί μια περίοδο λύπης λέμε έχουμε Ανάσταση. Επίσης πολλά έργα τέχνης φέρουν τον τίτλο της Ανάστασης γιατί απεικονίζουν ή περιγράφουν το γεγονός της Ανάστασης του Χριστού. Χρησιμοποιείται και μεταφορικά. Η ανάσταση της φύσης (άνοιξη) ή η Ανάσταση του Γένους, δηλαδή η απελευθέρωση των Ελλήνων από τους Οθωμανούς μετά την Επανάσταση του 1821.
Το Μεγάλο Σαββάτο το πρωί στις 11.00 π.μ. τελείται ακολουθία που έχει αναστάσιμο χαρακτήρα και γι’ αυτό ονομάζεται Πρώτη Ανάσταση. Το σχετικό επίθετο (αναστάσιμος, με ελληνιστική καταγωγή) χρησιμοποιείται για να δηλώσει οτιδήποτε έχει σχέση με την Ανάσταση του Χριστού, αλλά και την αντίστοιχη γιορτή. Η αναστάσιμη λειτουργία, οι αναστάσιμοι χαιρετισμοί, οι αναστάσιμες καμπάνες, τα αναστάσιμα τροπάρια, το αναστάσιμο μήνυμα. Μεταφορικά δηλώνει την αναγέννηση κάποιου, η απελευθέρωση είναι αναστάσιμη μέρα για το έθνος. Τέλος έχουμε και το επίρρημα αναστάσιμα (οι καμπάνες ηχούν αναστάσιμα).

Τετάρτη 15 Απριλίου 2020


Έθιμα και παραδόσεις του Πάσχα



Μεγάλη έβδομάς

Μεγάλη Δευτέρα
1) Άγερμοί παιδιών πρός περισυλλογήν ωών.—Τί κρατούν (ράβδον μέ σταυρόν, έστεμμένην μέ μύρτα καί μεταξωτάς κλωστάς).—Πρόσδεσις ρακών είς τάς θύρας πρός αποτροπήν εντόμων.—Τί γίνονται τά συλλεγόμενα ώά.

Μεγάλη Τετάρτη

1) Έν τή εκκλησία τελετή του νιπτήρος.
2) Παρασκευή νέας ζύμης έν τη εκκλησία καί διανομή είς τάς οίκογενείας δι' όλον τό έτος.
3) Όνειρομαντεία διά περιζώσεως ζώνης άνδρός.



Μεγάλη Πέμπτη
1) Όνομα: Κόκκινη Πέφτη καί εί τι άλλο.
2) Βαφή καί ζωγράφισμα φών καί τά σχετικά (σταύρωμα τών παιδιών, άπόθεσις είς είκονοστάσιον, χρήσις κατά τής χαλάζης ή πρός άλους σκοπούς, δοξασίαι περί αυτών καί παραδόσεις διά τήν προέλευσιν τοΰ έθίμου).
3) Άπλωμα ερυθρών υφασμάτων από τών οικιών.
4) Παρασκευή κουλλουριών διά τό Πάσχα καί τά κατ’ αύτά (όνομα, σχήμα κτλ.).
5) Περιφορά τών εικόνων εν επιδημία καί τοποθέτησις υψώματος έντός οπών δένδρων.
6) Παρασκευή πολύχρωμων νημάτων, πρός έξάρτησιν κωδώνων από τών ώτων τών ζώων πρός αποτροπήν ασθενειών.
7) Δεισιδαίμονες συνήθειαι κατά τήν άνάγνωσιν τών δώδεκα ευαγγελίων (κόμβοι πρός διαφόρους σκοπούς).
8) Απαγορεύσεις (δέν πλένουν, δέν σκουπίζουν κτλ.).

Μεγάλη Παραακευή
1) Παρασκευή τσουρεκιών διά τό Πάσχα’ ονόματα καί οχήματα αυτών (αυγοΰλα, κοφίνια, δοξάρια, παρμάκια, πούλοι, αύγοκουλλουραι κτλ.).
2) Επιτάφιος: Στολισμός δι’ άνθέων θεραπευτική ή άλλη αύτών χρήσις.—Δίοδος ΰπ’ αυτόν.—Περιαγωγή καί τά κατ’ αυτήν (τοποθέιησις πρό τών οικιών θυμιατηριού, λαμπάδων, πινακίων περιεχόντων χλόην κριθής κτλ.).
3) Θρήνος τής Μεγάλης Παρασκευής: Που καί πώς ψάλλεται.—Τό κείμενον.
4) Τό ξύλον τοΰ σταυροΰ καί αί περί αυτό παραδόσεις.

Μέγα Σάββατον

1) ’Ανάστα ό Θεός: Κρότοι έν τή εκκλησία. — Θραΰσις αγγείων είς τά οδούς.
2) Χρήσις τών υπό του Ιερέως διασκορπιζόμενων φύλλων δάφνης καί δενδρολιβάνου πρός αποτροπήν ασθενειών' παραδόσεις περί αυτών.
3) Σφαγή αμνών: Σταυροί διά τοΰ αίματος αύτών εις τάς θύρας καί έπί τών παρειών τών παιδίων.

Κυριακή τοΰ Πάοχα.
1) Όνομα: Λαμπρή, Καλός λόγος, Λαμπροφόρα κτλ.
2) Άρατε πύλας: Παράστασις νίκης τοΰ Χριστού κατά τοΰ διαβόλου.
3) Χριστός άνέστη: Πυροβολισμοί.—’Ασπασμοί παρισταμένων.—Βρώσις φών (ξεβούλιομα στόματος).—Εύλόγησις καί διανομή γιαουρτιοΰ υπό ποιμένων.
4) Λαμπάς τοΰ Πάσχα: Κομίζεται άνημμένη είς τήν οικίαν.—Χρήσις αυτής (καψάλισμα τριχώματος ζώων, απειλή άκαρπων δένδρων, εντόμων, χρήσις κατά τούς εξορκισμούς ασθενειών κτλ.).
5) Γεΰμα νυκτερινόν: Ειδικοί άρτοι καί φαγητά (μαγειρίτσα, τσουρέκι τοΰ Πάσχα κτλ.).—Τσούγκρισμα αυγών.—Ή τράπεζα παραμένει έστρωμένη επί τρεις ημέρας.—Χρήσις τών ψιχίων, κελυφών ωών, καί έν γένει τών απορριμμάτων (ρίπτονται είς τούς αγρούς καί τάς αμπέλους, τά κελύφη αποτρόπαια χαλάζης, καλλικαντζάρων κτλ.).
6) Πυραί καί τά κατ’ αύτάς κατά τά περί πυρών ερωτήματα.


7) Καΰσις Ίοΰδα.
8) Αίώραι (κούνιες) καί τά κατ’ αύτάς.—Δοξασίαι περί έπιδράσεως τής αΐωρήσεως έπί τής βλαστήσεως.
9) Μαντεία έκ τής ωμοπλάτης τοΰ σφαζομένου άμνοΰ.
10) Δοξασίαι περί εξόδου τών ψυχών έκ τοΰ Άδου είς τόν επάνω κόσμον διά τό μέχρι τής Πεντηκοστής διάστημα.—Έθιμα σχετικά (δέν απλώνουν ροΰχα τήν νύκτα κτλ.).
11) Δεισιδαίμονες συνήθειαι (πρέπει νά φορέσουν καινουργές ένδυμα, δέν κοιμώνται, δαγκάνουν σίδηρον, δέν αναφέρουν ψύλλους κτλ., οί ποιμένες δέν τρώγουν ωά).
  
Έβδομάς διακαινήσιμος
1) Όνομα: Άσπρο βδόμαδο, Λαμπροήμερα κτλ.
2) Απαγορεύσεις (αργία καθ’ όλην τήν εβδομάδα εκτός τοΰ Σαββάτου, δέν λούονται ούτε βρέχουν μαλλιά καί εί τι άλλο).


Δευτέρα τοΰ Πάσχα
Έξακολούθησις έθίμων Κυριακής, χοροί, αίώραι κτλ.

Τρίτη τοΰ Πάσχα
1) Έξοδος είς τήν εξοχήν καί γεΰμα έν αύτή (όνομα τοΰ γεύματος).
2) ’Αγερμοί τών χωρικών είς τάς πόλεις καί αξίωμα παιδίων.— Όνομα άγερμοΰ (Ρουσάλια;).

Πέμπτη

Δεισιδαιμονίαι (δέν εισέρχονται είς τάς αμπέλους, δέν κλώθουν διά τό χαλάζι κτλ.).

Παρασκευή τής Ζωοδόχου Πηγής
Πανηγύρεις παρά τά αγιάσματα καί τά κατ’ αύτάς.

Πηγή:Σύμμικτα-Ερωτήματα δια την λαικήν λατρείαν-Στίλπων Π. Κυριακίδης
πηγή

Παρασκευή 3 Απριλίου 2020

Ελληνικές παροιμίες γιά τόν μήνα Μάρτιο



* Aκόμη και στις δεκαοχτώ έχει το μάτι του ανοιχτό.

* Aκόμη στις δεκαοχτώ, ψοφάει η πέρδικα στ' αυγό. Λένε και στις τριάντα, μα δεν ηξεύρω γιάντα.
* Aν κάνει ο Mάρτης δυο νερά κι ο Aπρίλης πέντε - δέκα, να δεις το κοντοκρίθαρο πως στρίβει το μουστάκι, να δεις και τις αρχόντισσες πως ψιλοκλεισιρίζουν, να δεις και τη φτωχολογιά πως ψιλοκοσκινάει.
* Mάρτης άβροχος, μούστος άμετρος.
* Mάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.
* Mάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης. Και σαν τύχει και θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.
* O Mάρτης το πρωί χιόνισε, κι ο γάιδαρος ψόφησε (από το κρύο). Το μεσημέρι βρώμισε (από τη ζέστη), και το βράδυ τον πήρε το ποτάμι (από τη βροχή).
* O Μάρτης ο κλαψόγελος.
* Tο Mάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια.
* Αλί στα μαρτοκλάδευτα και τ’ απριλοσκαμένα [δηλ. Το Μάρτη δεν πρέπει να κλαδεύεται τίποτα και τον Απρίλη να σκάβεται η γη]
* Αλί στα Μαρτοκλάδευτα και τ’ Απριλοσκαμένα.
* Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλη άλλο ένα, χαρά σε εκείνον το γεωργό Που’ χει στη γη σπαρμένα.
* Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά, κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σε εκείνον το ζευγά που 'χει πολλά σπαρμένα.
 
* Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα.
* Από Μαρτιού πουκάμισο, κι απ' Αύγουστο σεγκούνι.
* Απρίλης έχει τα χάδια κι ο Μάρτης τα δαυλιά.
* Βροντή Μαρτιού, φίλεμα με καρύδια.
* Και σαν τύχει και θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.
* Κάλλιο Μάρτης καρβουνιάρης, παρά Μάρτης λιοπυριάρης.
* Κάλλιο Μάρτης στα δαυλιά, παρά στα προσηλιακά.
* Κάλλιο Μάρτης στις γωνιές παρά Μάρτης στις αυλές [δηλ. Καλύτερα το Μάρτη να ‘χει κρύο παρά ζέστη]
* Καλοκαιριά της Παπαντής, μαρτιάτικος χειμώνας.
* Λείπει ο Μάρτης από τη Σαρακοστή;
* Μάρτη και Σεπτέμβρη ίσια τα μεσάνυχτα [:ισημερία]
* Μάρτης άβρεχτος, μούστος άμετρος [δηλ. όταν ο Μάρτης δεν έχει βροχές, ωφελούνται πολύ τα αμπέλια]
* Μάρτης βρέχει, θεριστάδες χαίρονται.
* Μάρτης βρέχει; Ποτέ μην πάψει.
* Μάρτης βροχερός, θεριστής κουραστικός.
* Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.
* Μάρτης δίμουρος. Μάρτης πεντάγνωμος.
* Μάρτης έβρεχε, θεριστής εχαίρονταν.


* Μάρτης έβρεχε, Θεριστής τραγούδαγε.
* Μάρτης έβρεχε, θεριστής χαιρότανε.
* Μάρτης είναι, χάδια κάνει, πότε κλαίει, πότε γελάει.
* Μάρτης κλαψής, θεριστής χαρούμενος.
* Μάρτης πουκαμισάς, δεν σου δίνει να μασάς.
* Μη σε γελάσει ο Μάρτης και χάσεις την ημέρα [δηλ. μη νομίσεις ότι ο καιρός θα είναι κακός όλη την ημέρα και δεν πας στη δουλειά σου]
* Μη σε γελάσει ο Μάρτης το πρωί και χάσεις την ημέρα.
* Ξύλα φύλαγε τον Μάρτη, να μην κάψεις τα παλούκια.
* Ο Αύγουστος για τα πανιά κι ο Μάρτης για τα ξύλα.
* Ο ήλιος του Μαρτιού, τρυπάει κέρατο βοδιού.
* Ο καλός Μάρτης στα κάρβουνα, κι' ο κακός στον ήλιο.
* Ο Μάρτης εδιαλάλησε, μικρά μεγάλα πάνω [δηλ. μεγαλώνουν όλα τα φυτά]
* Ο Μάρτης έχει τ' όνομα, κι ο Απρίλης τα λουλούδια.
* Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος ώρα στον ήλιο, ώρα στον τοίχο [δηλ. εκεί που κάθεσαι στον ήλιο, πιάνει κρύο και πας δίπλα στο τζάκι]
* Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος, εφτά φορές χιόνισε και πάλι το μετάνιωσε που δεν εξαναχιόνισε!
* Ο Μάρτης το πρωί πηλά (λάσπες) και το βράδυ χώματα (το πρωί βρέχει και μέχρι το βράδυ έχει στεγνώσει).
* Ο Μάρτης ως το γιόμα ψοφάει το βόδι (από το κρύο) κι ως το βράδυ το βρωμίζει (από τη ζέστη).
* Ο Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα μαρτολουλουδίζει.
* Όλες του Μάρτη φύλαγε και τ' Απριλίου τις δώδεκα, ότι ακόμη και στις δεκαοχτώ πέρδικα ψόφησε στ' αβγό.
* Όλοι οι μήνες καιν τα ξύλα και ο Μάρτης τα παλούκια.
* Οπού ‘χει κόρη ακριβή, του Μάρτη ήλιος μην τη δει.
* Οπόχει κόρην ακριβή, το Μάρτη ήλιος μην τη δει.
* Σαν ρίξει ο Μάρτης δυο νερά κι Απρίλης άλλο ένα χαράς σ' εκείνο το ζευγά που ‘χει πολλά σπαρμένα.
* Σαν ρίξει ο Μάρτης μια βροχή κι Απρίλης άλλη μία, να δεις κουλούρες στρογγυλές και πίττες σαν αλώνι.
* Τα λόγια σου είναι ψεύτικα σαν του Μαρτιού το χιόνι, που το ρίχνει από βραδύς και το πρωί το λιώνει.
* Τα παλιά παλούκια καίει, τα καινούρια πάει και φέρνει.
* Το Μάρτη ξύλα φύλαγε κι άχερα των βοδιώνε και λίγα ξυλοκέρατα να δίνεις των παιδιώνε.
* Το Μάρτη τον πεντάγνωμο οπού γελά και κλαίει, Θα τόνε τιμωρήσουμε ψέματα να μη λέει.
* Το Μάρτη φύλαε άχερα, μη χάσεις το ζευγάρι.
* Τον Μάρτη κι αν τον αγαπάς φίλο μην τον κάνεις.
* Τον Μάρτη χιόνι βούτυρο, μα σαν παγώσει μάρμαρο.
* Του Mάρτη του αρέσει, να είναι πάντα στο διπλό, μια στις δέκα να έχει ήλιο, και τις άλλες ξυλιασμό.
* Του Μάρτη και του Τρυγητή ίσα τα ημερόνυχτια.
* Του Μάρτη ο ήλιος βάφει, και πέντε μήνες δεν ξεβάφει.
* Του Μάρτη οι αυγές με κάψανε, του Μάη τα μεσημέρια.
* Τσοπάνη μου την κάπα σου, το Μάρτη φύλαγε την.
* Φύλαξε τα παλούκια σου να μη στα φάει ο Μάρτης.

  Μάζεμα-διατήρηση ελιών και λαδιού Πότε να μαζεύουμε τις ελιές. Για την καλή ποιότητα του λαδιού έχει μεγάλη σημασία ή εποχή πού θα μαζέψου...